Fernandezik wyspowy
| Sephanoides fernandensis[1] | |||
| (P. P. King, 1831) | |||
 Dorosły samiec żerujący na kwiatach z gatunku Cuminia eriantha | |||
.jpeg) Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
fernandezik wyspowy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Fernandezik wyspowy[5] (Sephanoides fernandensis) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Endemiczny dla wyspy Robinson Crusoe z archipelagu Juan Fernández należącego do Chile. Jest to gatunek osiadły, występujący na tej wyspie razem z fernandezikiem chilijskim (S. sephaniodes), który migruje do Chile. Krytycznie zagrożony wyginięciem.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Wyróżniono dwa podgatunki S. fernandensis[6]:
- S. f. fernandensis (P. P. King, 1831) – wyspa Robinson Crusoe
- †S. f. leyboldi (Gould, 1870) – wyspa Alejandro Selkirk; wymarł; początkowo był uznawany za osobny gatunek[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Ten gatunek posiada prawdopodobnie najwyraźniejszy dymorfizm płciowy spośród wszystkich kolibrów. W przeciwieństwie do innych gatunków, gdzie samica posiada jedynie mniej intensywne ubarwienie niż samiec, u S. fernandensis jest ona równie barwnie upierzona; w XIX w. była uznawana za osobny gatunek, aż do czasu odkrycia gniazda z oboma ptakami z pary.
Samiec mierzy 11,5–12 cm, masa ciała wynosi 10,9 g. W większości posiada pomarańczowocynamonowe upierzenie, poza ciemnozielonymi skrzydłami, czarnym dziobem i opalizującym złotym wierzchem głowy. Długość ciała samicy wynosi 10 cm, masa ciała 6,8 cm. Posiada biały spód ciała z drobnymi zielonymi i czarnymi cętkami. Wierzch głowy opalizujący, niebieski, wierzch ciała niebiesko-zielony.
Środowisko
[edytuj | edytuj kod]Środowisko życia fernandezika wyspowego stanowią lasy, zarośla i ogrody. W lecie samce często są widywane w jedynym mieście na wyspie, San Juan Bautista, żerujące na roślinie Dendroseris litoralis, także krytycznie zagrożonej.
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Samica składa 2 białe jaja w małym gnieździe w kształcie kubeczka, ulokowanym 3–4 m nad ziemią, zawsze w pobliżu drzewa Luma apiculata z rodziny mirtowatych.
Pożywienie tego gatunku stanowi nektar, często z kwiatów endemicznej dla tej wyspy rośliny Rhaphithamnus venustus i Dendroseris litoralis. Żywi się także na introdukowanych eukaliptusach i zaślazach oraz insektach. Oba ptaki z pary bronią swego terytorium.
Status, zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje fernandezika wyspowego za gatunek krytycznie zagrożony (CR, Critically Endangered). Populacja tego gatunku zmniejsza się. Liczebność populacji szacuje się na 1500–3500 dorosłych osobników[4]. Działania ochronne zostały podjęte w 2004 roku, wraz z kilkoma innymi organizacjami (The Hummingbird Society, American Bird Conservancy, Juan Fernández Islands Conservancy, Oikonos – Ecosystem Knowledge), by zapobiec wymarciu gatunku.
Archipelag Juan Fernández jest objęty ochroną w formie Parku Narodowego Archipiélago de Juan Fernández oraz jako rezerwat biosfery UNESCO[4].
Działania szkodzące fernandezikowi wyspowemu obejmują niszczenie lokalnej flory przez człowieka, pojawienie się gatunków inwazyjnych, jakimi są jeżyna z gatunku Rubus ulmifolius i Aristotelia chilensis z rodziny eleokarpowatych, ograniczenie ilości drzew Luma apiculata, na których budowane są gniazda, oraz drapieżnictwo ze strony kotów.
Na wyspie Alejandro Selkirk w tym samym archipelagu występował wymarły podgatunek S. f. leyboldi, po raz ostatni stwierdzony w 1908 roku[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sephanoides fernandensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Juan Fernandez Firecrown (Sephanoides fernandensis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-27)]. (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Juan Fernandez Firecrown Sephanoides fernandensis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-11-14]. (ang.).
- ↑ a b c Sephanoides fernandensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Lesbiinae Reichenbach, 1853 - paziaki (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-23].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-23]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Sephanoides fernandensis. BirdLife International. [dostęp 2020-08-23]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Joseph del Hoyo, Andrew Elliot, Jordi Sargatal i David Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 5. Barn-Owls to Hummingbirds. 1999. ISBN 84-87334-25-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis gatunku na stronie BirdLife International (ang.)
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia i opis gatunku. [w:] Greg Lasley Nature Photography [on-line]. [dostęp 2020-06-17]. (ang.).